Woensdag 15 september 2021
Veiligheid & Defensie
dr. Chris Klep
Afghanistan, hoe heeft het zover kunnen komen?
In Afghanistan volgen de ontwikkelingen elkaar snel op. Het is duidelijk dat sommigen daardoor verrast werden. Hoe heeft dat zo kunnen komen? Nadat in Afghanistan meer en meer in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie leek te geraken, braken vanaf 1978 in het land opstanden uit. Geleid door stamhoofden en mollahs. De Sovjet-Unie besloot het regime te ondersteunen en in 1979 militair te interveniëren. Dit leidde niet tot het beoogde resultaat. In 1989 trok de Sovjet-Unie zich terug. Na een burgeroorlog kwam de Talibaan aan de macht.
Omdat de 'leider' van de aanslagen op 11 september 2001 verondersteld werd zich, tezamen met andere terroristen , schuil te houden in Afghanistan, eisten de Verenigde Staten uitlevering van hem. Toen hieraan niet terstond gevolg werd gegeven vielen de Verenigde Staten het land binnen op 7 oktober 2001. Het Talibaan-regime viel snel, maar Osama bin Laden werd niet opgepakt en de strijd sleepte zich voort. Het oppakken en doden van Osama bin Laden in 2011 leidde niet tot het einde van de strijd. Een akkoord van president Trump met de Talibaan, dat ook door zijn opvolger president Biden werd gehonoreerd, leidde tot het vertrek van de Amerikanen en hun bondgenoten, waaronder Nederland, per uiterlijk 31 augustus 2021.
Nadat Afghanistan in de invloedsfeer van de Sovjet-Unie lijkt te komen, wordt de betrokkenheid van de Verenigde Staten groter. Deze betrokkenheid loopt vooral via de Amerikaanse bondgenoten Pakistan en Saoedi-Arabië. Die steunen de 'traditionele' Afghaanse machthebbers, stamhoofden en mollahs, die tegenstander zijn van het 'nieuwe' regime. Op verzoek van de Afghaanse regering intervenieert de Sovjet-Unie in 1979. Deze interventie leidt tot toenemende Amerikaanse steun aan de tegenstanders van het regime en tot grote verliezen voor de Sovjet-Unie. In 1989 vertrekken de Sovjet troepen. Hierna breekt er een burgeroorlog uit, waarbij de Taliban in 1996 aan de macht komt.
Na de aanslagen op 11 september 2001 op de 'Twin Towers' in New York en het ' Pentagon' bij Washington, in de Verenigde Staten, verlangt de Verenigde Staten uitlevering van de Saoedische staatsburger Osama Bin Laden en andere terroristen, die betrokken zouden zijn bij deze aanslagen en zich in Afghanistan zouden schuilhouden. Omdat de Afghaanse regering hieraan geen gevolg geeft valt de Verenigde Staten het land op 7 oktober 2011 binnen en start de operatie 'Enduring Freedom'. De NATO beschouwde de aanslagen in de Verenigde Staten als een 'gewapende aanval' als bedoeld in Artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag van 4 april 1949, dat de ondertekenaars van dit verdrag verplicht tot bijstand aan de 'aangevallen partij'. Vele NATO lidstaten hebben daarop de Verenigde Staten bijgestaan , waaronder ook Nederland. Na aanvankelijk succes, waarbij het Taliban regime snel omver werd geworpen, bleef de strijd zich voortslepen. Ook nadat Osama Bin Laden, niet in Afghanistan maar in Pakistan, een Amerikaanse bondgenoot, ter dood was gebracht, werd de strijd niet beëindigd.
Afghanistan was voor Nederland de belangrijkste vredesoperatie sinds het einde van de Koude Oorlog. De overwinning van de Talibaan roept daarom belangrijke vragen op. Is dit een keerpunt in het Nederlandse defensie- en buitenlandbeleid? Moet Nederland de gangbare veronderstellingen over interventies en staats- of natie-opbouw niet wezenlijk bijstellen? En hoe denken de militairen over dit alles?
De samenstellers van het Historisch Sprekers Archief hebben grote zorgvuldigheid betracht bij het verzamelen en citeren van de gegevens die hoofdzakelijk afkomstig zijn uit de archieven van de Koninklijke Industrieele Groote Club en eerder via de website openbaar gemaakte data. Mocht U een aan- of opmerking hebben over de teksten en/of afbeeldingen, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de redactie via clubinfo@igc.nl.